Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Kürsüsü hocası
Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin, Halep’teki eserlerin
son durumunu anlattı.
Suriye’deki iç savaşta bugüne kadar Emevi
Eyyubi, Memlük ve Osmanlı dönemlerine ait
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde bulunan
yüzlerce tarihi camimedrese
külliye
hamam ve hastane tahrip edildi. Suriye’deki Osmanlı eserlerini 25 yıldır inceleyen ve 8 kitap yazan Ortadoğu’da Osmanlı eserleri uzmanı
Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Kürsüsü hocası
Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin
Halep’teki eserlerin son durumunu HABERTÜRK’e anlattı
“Son kuşatmalarla Halep’te 200 tarihi eser tahrip edildi
Halep mimarisinin yüzde 70’i Osmanlı eserlerinden oluşuyordu
Tamamı yok oldu. Tahrip edilen 200’e yakın eserden
sadece 33’ü tespit edildi. 33 tarihi yapının öncesini bizzat
ben fotoğrafladım
Bu eserlerden 22’sinin Osmanlı’ya ait olduğunu
hatta 2’sinin Mimar Sinan’a ait olduğunu tespit ettim
Mimar Sinan’ın 2 eserinden biri tamamen yok olmuş
biri de yüksek oranda tahrip edilmiş durumda” dedi
Suriye’de Beşar Esad güçleri
son 4 yılda ülkenin ikinci büyük kenti konumunda olan
Halep’i defalarca kuşatma altına aldı. 2013’ten itibaren
Halep’te 200’den fazla tarihi eser tahrip edildi.
Bu eserler her gün yeniden tahrip edilmeye devam ediliyor
Kuşatmalar sırasında Esad güçleri ve muhalifler
arasında çıkan çatışmalar sonucunda
şehir tam anlamıyla bir harabeye döndü.
Tarihi eserlerin kimi tamamen yok oldu
kimi roket ve kurşunlarla kısmi zarar gördü.
‘MİMAR SİNAN’IN CAMİSİ DİNAMİTLE YOK EDİLDİ’
Yıllardır Ortadoğu’daki Osmanlı eserleri üzerine çalışan
Osmanlı eserleri uzmanı Yıldız Teknik Üniversitesi
(YTÜ)
Mimarlık Tarihi Kürsüsü hocası Suriyeli Mahmud Zeynel Abidin
Suriye’de Mimar Sinan’a ait 3 yapının bulunduğunu söyledi. Abidin
“Bunlardan biri Şam’daki Süleymaniye Külliyesi.
Temeldeki teknik sorunundan dolayı tahrip olma tehlikesi yaşıyor.
Acilen restore edilmesi gerekiyor.
Diğer 2’si de Halep kentinde.
Atılan roketlerle Adliye Camii’nin kubbesi ve minaresi yıkıldı.
Hüsreviye Külliyesi
temeline dinamit konularak tamamen yok edildi” dedi.
Ortadoğu’da Osmanlı’ya ait bine yakın tarihi
yapının bulunduğunu belirten Mahmud Zeynel Abidin
“Bu eserlerin tamamını tespit etmeye çalışıyorum.
Ancak bunu bir ekiple yapmak gerekiyor.
Benim imkânlarım kısıtlı.
Tek başıma yaklaşık 25 yıldır 200’e yakınını
tespit edip 8 kitap halinde yayımladım” diye konuştu.
‘ARAPLAR DA OSMANLI ESERLERİNİ TANIMIYOR’
Yaptığı çalışmalarla Osmanlı eserlerini tespit edip
bulunduğu ülkenin kültür bakanlıklarına
rapor halinde sunduğunu söyleyen Abidin
“Onlar da bu çalışmalar neticesinde
Osmanlı yapılarını fark edip restore ediyorlar
değer veriyorlar” ifadesini kullandı
Kendisini Türk ve Osmanlı kültürünü
Araplara tanıtmaya adayan Mahmud Zeynel Abidin
“Şimdilik Halep’te UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren
en önemli 33 tarihi yapıyı tespit ettim. 100’e çıkarıp kitap şeklinde yayımlayacağım. Bunun için çalışıyorum” dedi.
HÜSREVİYE CAMİİ VE KÜLLİYESİ
1546 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın Halep Valisi
Hüsrev Paşa tarafından Mimar Sinan’a inşa ettirildi.
Hüsreviye Külliyesi’nin içinde bir cami
bir medrese ve bir türbe bulunmaktaydı.
Suriye’de başlayan iç savaş sonucunda bakımsız kalan külliye
kendi haline terk edilmişti.
2013’ün sonlarına doğru bölgedeki silahlı güçler
temellerine dinamit koyarak yapıyı tamamen yok etti.
ADLİYE CAMİİ
556 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından
Mimar Sinan’a inşa ettirildi.
Eski Halep olarak bilinen sur içinde yer alıyordu.
Atılan roketler sonucunda minaresi ve duvarları zarar gördü.
Tek kubbeli cami
Memlük mimarisi tarzında renkli mermer ile bezenmiş mihrap ile
Osmanlı tarzında yapılmış mermer minberle öne çıkıyordu.
Pencere kemerlerinde yer alan
İznik’te üretilmiş, mavi-beyaz çiniler de
Halep’te Osmanlı varlığının canlı bir anısıydı
Adliye Camisi, tahribatın ardından tamamen kullanılamaz durumda.
TAHRİP ADLİYE CAMİİ EDİLEN ESERLER
– Emevi dönemi: Etras Cami ve Emevi Cami
– Eyyubi dönemi: Halep Surları ve Halep Kalesi
– Memlük Dönemi :
Antakya Kapısı, Kınisirin Kapısı, Makam Kapısı, Hadid Kapısı
Nasır Kapısı, Mehmendar Cami ve Sultaniye Medresesi.
– Osmanlı dönemi :
Halep Kapalı Çarşısı, Hacı Musa Cami, Osmaniye Medresesi
Şuna Hanı, Halep Belediyesi Binası, Ahmediye Medresesi
Ziraat Bankası Binası, Şeybani Kilisesi, Hibal Hanı, Saray Binası
Mimar Sinan’ın inşa ettiği Hüsreviye Külliyesi ve Adliye Cami
Sayadiye Konağı, İbrahim Konağı, Vezir Hanı, Canbulat Kasrı, Vekil Evi
Nahhasin Hanı, Nahhasin Hamamı, Yalbuğa Hamamı
Maraş Evi, Gureba Hastanesi.
OKUDUĞU ÜNİVERSİTEYE HOCA OLARAK GERİ DÖNDÜ
2011’de Suriye’de başlayan iç savaşın ardından, Mahmud Zeynel Abidin Türkiye’ye geri döndü. 1989’da mimarlık eğitimi için girdiği Yıldız Teknik Üniversitesi’nde
(YTÜ)
Mimarlık Tarihi Kürsüsü’nde hoca olarak eğitim vermeye başladı.
Yazdığı ‘Osmanlı Camiler Mimarisi’ kitabıyla
2007 yılında 3 yılda bir verilen
ve Ortadoğu’nun mimarlık tarihi alanında en prestijli ödülü olan
İslami Başkentler ve Kentler Organizasyonu Ödülü’ne layık görüldü.
Aynı ödülü tam 9 yıl sonra
2016’da ‘Şam’daki Osmanlı Eserleri’ kitabıyla ikinci defa kazandı
Mimar Mahmud Zeynel Abidin’in yazdığı 8 kitabın 5’i ödülle taltif edildi.
